شهرستان‌های استان فارس

 

شهرستان ارسنجان

شهرستان ارسنجان از شهرستان‌های استان فارس در جنوب ایران است. مرکز این شهرستان، شهر ارسنجان است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۴۲٬۷۲۵ تن بوده‌است. سال شهرستان شدن ارسنجان ۱۳۸۶ است. 

این شهرستان از غرب به شهرستان‌های مرودشت و پاسارگاد و از شرق به شهرستان‌های بختگان و بوانات و از شمال به شهرستان‌های پاسارگاد و بوانات و از جنوب به شهرستان خرامه محدود است.

این شهرستان بسیار زیبا ۱۶۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و قله دال‌نشین (دل نشین) با ارتفاعی حدود ۳۲۷۰ متر از سطح دریا بلندترین قله رشته‌کوه‌های اطراف ارسنجان و یکی از معروفترین قله‌های سلسله جبال کوه خم می‌باشد.

ارسنجان از آب‌وهوای معتدل برخوردار است و جهت باغداری و کشاورزی و دامپروری محیطی مساعد دارد.

از شهر ارسنجان کتب گذشته همچون فارسنامه ناصری، آثار العجم فرصت الدوله شیرازی، بستان السیاحه زین العابدین صوفی، دائرةالمعارف علامه دهخدا از آن نام برده‌اند، اما تاریخ صحیح و دقیقی که بتوان بر آن استناد جست و سال بنای این شهر را دانست در دست نیست.

شهرستان ارسنجان دارای بالغ بر چندین آثار باستانی، میراث فرهنگی و گردشگری مانند مسجد جامع، مدرسه سعیدیه، ایوان قدمگاه مربوط به دوره هخامنشی، قلاتخوار، جمال آباد، تل مهره‌ای (کمال‌آباد)، قصر منوچهر، مربوط به دوره ساسانی، تل تیموریان و تل کاخ، سد دختر، چشمه گمبان که اینها همه مربوط به دوره تیموریان می‌باشد. به دلیل وجود آثار فرهنگی ارسنجان مدت‌ها محل اجتهاد شخصیتهای بزرگی بوده‌است.

از شاخص‌های فرهنگی ویژه این شهرستان می‌توان وجود مدارس متعدد و احداث دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان به پیشنهاد دکتر محمد حسین اسکندری و به دست حسین رضایی و با کمک مردم در بعد از پیروزی انقلاب هم‌زمان با شهرهای بزرگ و توسعه آن که هم‌اکنون با داشتن بیش از ۵۰۰۰ نفر دانشجو در ۳۰ رشته کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، یکی از دانشگاه‌های بزرگ محسوب می‌شود.

محصولات زراعی و باغی آن، گندم، جو، ذرت، یونجه، کنجد و چغندر قند، انار، بادام، گردو، زردآلو و رب انار ارسنجان شهرت فراوانی دارد.

 

شهرستان اِستَهبان

شهرستان اِستَهبان از شهرستان‌های استان فارس است. مرکز این شهرستان شهر استهبان است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۶۸٬۸۵۰ نفر بوده‌است. استهبان در سال ۱۳۳۷ شهرستان شده است.

شهرستان استهبان از سرزمین‌های شرق استان فارس است که شمال آن به نی ریز، جنوب آن به کوه‌های تودج (توده) و غرب آن به دشت رونیز و شرق آن به کوه‌های داراب و ایج محدود می‌شود و دارای جمعیت ۶۸۶۷۸۹ می‌باشد.

در حقیقت این منطقه دشتی است با ۱۷۶۷ متر ارتفاع از سطح دریا و ۲۶۵۲ کیلومتر مربع وسعت است، با این شرایط شهر استهبان در دشتی قرار دارد که توسط کوه‌ها احاطه شده. از این شهر مدار ۲۹ درجه و ۸ دقیقه عرض شمالی و ۵۴ درجه و ۳ دقیقه طول شرقی می‌گذرد.

جاده کوهستانی شرق شهرستان به طول ۳۵ کیلومتر عامل ارتباط آن با نیریز است، جاده غربی شهرستان به طرف شیراز از دشت‌های به هم پیوسته گرده و رونیز می‌گذرد؛ و در محدوده تنگ کرم به جاده شیراز – فسا می‌پیوندد. این جاده تا شیراز ۱۷۵ کیلومتر طول دارد. کوه‌های مرتفع، قسمت‌های غربی، جنوب غربی، جنوبی و تا حدودی شمال منطقه را فرا گرفته‌اند. مهم‌ترین ارتفاعات آن، سلسله جبال تودج است که در اصل دنباله زاگرس جنوبی می‌باشد. بلندترین ارتفاع در این سلسله جبال ۲۳۰۰ متر است. طول این ارتفاعات را صاحب فارسنامه ناصری از «رونیز» تا کوه «بوخون» در «فارغان سبعه» چهل و چهار فرسخ نوشته‌است.

منابع آب منطقه را چشمه، قنات و رودخانه تشکیل می‌دهند. رودخانه‌های این شهرستان فصلی اند و در اسفند و فروردین ماه سال‌های پر باران از ارتفاعات جنوبی مشرف به شهرستان سرچشمه گرفته و با گذشتن از غرب شهر به سوی شمال، روستاهای خیر، جاری می‌شوند و در آنجا به دریاچه بختگان می‌ریزند. رودخانه‌های «فتح‌آباد» و «عباس‌آباد» از این نمونه‌اند رودخانه «رودبال داراب» (روستائی در نزدیکی شهر ایج) تنها رودخانه دائمی منطقه‌است که از کوه‌های «بوخون نیریز» سرچشمه می‌گیرد و با مشروب کردن روستاهای ایج و سلطان شهباز داراب وارد ناحیه رودبال در شمال داراب می‌شود.

حداکثر گرمای تابستان در این منطقه ۳۶ درجه و حداقل سرمای زمستان ۴ درجه زیر صفر است. متوسط باران سالانه بین ۵۰ تا ۴۵۰ میلی‌متر گزارش شده‌است.

تغییر ریزش برف و باران سالانه از خصلتهای طبیعی و کهن منطقه محسوب می‌شود. این ویژگی که مخصوص نواحی آب و هوایی متأثر از اقلیم کویری است در کم و زیاد شدن آب چشمه‌های و قناتها تأثیر فراوان دارد به‌طوری که اگر یک سال بارندگی فراوان (بخصوص به صورت برف در ارتفاعات) صورت گیرد آب چشمه‌سارها و قناتها سنگین و زیاد خواهد بود و بر عکس اگر کمی بارندگی در مدت چند سال به صورت پیوسته رخ دهده حتی ممکن است به خشک شدن برخی منابع آب بیانجامد. در چنین وضعی کم‌آبی تا فرارسیدن سال‌های پر باران تر سالی (خوش سالی) و به سال‌های کم باران، خشک سالی (بد سالی) می‌گویند. در سال ۱۲۸۸ هـ. ق آب چشمه‌های قصبه اصطهبانات چنان کم شد که باغستانهایش خشک گردید و زمین این منطقه از گیاه خالی شد، در حالیکه پیش از این سال میوه‌های گوناگون این شهر به اندازه‌ای فراوان بود که در دیگر جای فارس نبود.

پوشش گیاهی این ناحیه اهمیت فراوان دارد زیرا جنگل‌های پراکنده آن درخت‌های متنوعی را در خود پرورش می‌دهند. درختان انجیر، بادام، بنه، ارژن، سرو کوهی، جرگه و… با درختچه‌های کوچک، طبیعت سرسبزی را برای این منطقه فراهم آورده‌اند. البته درختکاری از گذشته‌های بسیار دور، یکی از ویژگی‌های مردم این سرزمین بوده‌است و بر همین اساس منابع نیز این شهر را همیشه به صورت «شهرکی پر درخت» بازگو کرده‌اند.

از محصولات این سرزمین می‌توان به انجیر و انگور و زعفران نام برد. بنا به گزارش شفاهی اداره منابع طبیعی استهبان بیشتر درختان این ناحیه را انجیر بخود اختصاص داده‌است. علاوه بر انجیر باغداران استهبان به پرورش انواع درختان باغی از جمله انگور، بادام، انار، مرکبات و مقدار کمی سیب و گلابی و آلو سیاه می‌پردازند، باغات مرکبات روستای «رودبار» و باغات انار «خیروایج» نیز محصولات مطلوبی ارائه می‌دهند.

مزارع شهرستان در شمال، شمال شرقی و شرق شهر قرار گرفته و هر یک روستا نیز بنا به شرایط طبیعی خود از مقداری زمین کشاورزی برخوردار است با توجه به شرایط مساعد جغرافیائی در این منطقه گندم، جو، پنبه، ذرت، حبوبات، زعفران، صیفی‌جات و سبزیجات به‌خوبی پرورش می‌یابند.

در گذشته کشت خشخاش و توتون نیز بشدت معمول بوده و مصرف تجارتی داشته‌است. اما امروزه این کشت به‌کلی منسوخ گردیده‌است.

 

شهرستان اقلید

شهرستان اقلید یکی از شهرستان‌های فارس‌نشین استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر اقلید است و جمعیت آن بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۹۰٬۸۶۹ تن بوده‌است. این شهرستان یکی از مناطق کوهستانی و سرسبز فارس است و دارای آب هوای سرد و زمستانی است.

دریاچه کافتر، تنگ براق، کوه بل، قدمگاه سده، چشمه بالنگان، باتلاق گور بهرام، آسپاس، حوضچه دختر گبر، امامزاده سید محمد، چشمه محمد رسول‌الله، منطقه شکارممنوع بصیران، سرداب، بید سبحان، پارک انقلاب، پارک پارسیان، باغ گل خارستان، قلعه شهرآشوب، فی منی حسن‌آباد، قوره‌دان، امامزاده اسماعیل، و چشمه‌های متعددی که فضاهای فرح‌بخش و زیبایی را فراهم آورده‌اند به همراه دامنه کوه‌ها و سواحل رودخانه‌ها و دریاچه سد ملاصدرا از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی شهر و شهرستان اقلید به‌شمار می‌آیند.

شهرستان اقلید با وسعت ۷۰۵۴ کیلومتر مربع قریب به ۷/۵ درصد کل مساحت خاکی استان فارس را به خود اختصاص داده‌است. این شهرستان دارای دو نقطه شهری اقلید و سده، سه بخش، نه دهستان و هشتاد روستا می‌باشد و از ۹۳۹۷۵ نفر جمعیت شهرستان، ۵۶۸۰۳ نفر(%۶۰) در نقاط شهری و ۳۵۱۵۹ نفر (%۴۰) در نقاط روستایی اسکان دارند. شهرستان اقلید در محدوده جغرافیایی ۵۲ درجه و ۵۵ دقیقه طول شرقی و ۳۱ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته‌است. از جنوب به شهرستان‌های مرودشت و سپیدان، از شرق به شهرستان خرمبید و از غرب به استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد محدود می‌شود. مهم‌ترین دشت‌های این شهرستان عبارتند از: دشت بکان، دشت نمدان، مهم‌ترین کوه‌های شهرستان نیز عبارتند از: ۱-کوه آب سیاه، ۲-رشته کوه سفید (کوه بل بلندترین قله آن است)، ۳-کوه بکان.

رودخانه سفید، رودخانه گاوگدار و رودخانه شادکام مهم‌ترین رودخانه‌های شهرستان بوده و دریاچه نیز با مساحت میانگین ۲۳ کیلومتر مربع (در سال‌های پر باران حداکثر ۴۸ کیلومتر مربع و در سال‌های خشک حداکثر ۵ کیلومتر مربع واقع در دشت نمدان یکی از دریاچه‌های طبیعی آب شیرین فارس است و با وجود عمق ناچیز از نظر زیست‌محیطی و جذب پرندگان مهاجر اهمیت زیادی دارد.

شهرستان اقلید جزء مناطق کوهستانی و مرتفع کشور به‌شمار می‌رود و شهر اقلید دومین شهر مرتفع در استان فارس پس از صفاشهر و ششمین شهر مرتفع کشور است. ارتفاعات آن دنباله سلسله جبال زاگرس بوده و حداکثر ارتفاع آن از سطح دریا ۳۹۴۳ متر بنام کوه بل در جنوب اقلید است. دارای زمستان‌های سردو تابستان‌های معتدل می‌باشد. حداکثر درجه حرارت برابر با ۳۷ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۲۲- درجه سانتیگراد در سردترین ماه سال است. متوسط بارندگی سالیانه در این شهرستان بین ۳۳۰–۳۰۰ میلی‌متر در مرکز شهر و روستاها و ۶۰۰–۴۰۰ میلی‌متر در ارتفاعات است. این شهرستان یکی از نواحی بادخیز استان بوده و اکثر مواقع سال سرعت باد قابل ملاحظه است. بنابر گزارش‌ها واصله سرعت باد به ۱۶۰ کیلومتر در ساعت نیز رسیده‌است.

 

شهرستان آباده

شهرستان آباده یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر آباده است. جمعیت کل این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۱۰۳٬۷۲۵ تن بوده‌است.

شهرستان آباده در شمالی‌ترین نقطه استان فارس قرار دار. این شهر در یک روز و به‌طور هم‌زمان با شهر یزد تبدیل به شهرستان شده و گفته شاهدان عینی مسئولین وقت دولت رضا شاه ابتدا فرمانداری آباده را افتتاح کردند و سپس اقدام به تأسیس فرمانداری یزد کرده‌اند. از شمال و غرب به استان اصفهان، از جنوب به صفاشهر و از شرق به استان یزد متصل است. این شهرستان در فاصله ۲۷۰ کیلومتری شمال شیراز، ۲۰۰ کیلومتری جنوب اصفهان، ۱۹۰ کیلومتری جنوب غربی یزد و ۵۲۸ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد قرار دارد. وسعت جغرافیایی آباده ۶۰۵۲ کیلومتر مربع است که حدود ۱۱ درصد کل مساحت استان را به خود اختصاص داده‌است.

در حال حاضر ۱۱۱ واحد صنعتی در گروه‌های مختلف صنایع غیر فلزی، غذایی و بهداشتی، نساجی، پوشاک و چرم، شیمیایی و … در این شهرستان وجود دارد که جمعیتی حدود ۱۴۲۵ نفر را به‌طور مستقیم به کار مشغول کرده‌است. بزرگترین واحد صنعتی شهرستان از نظر اشتغال و سرمایه‌گذاری کارخانه سیمان آباده می‌باشد که اولین طرح سیمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بوده و تمام مراحل طراحی، نصب و راه اندازی آن به دست مهندسین باکفایت ایرانی انجام گرفته‌است. بدون تردید یکی از مزیتهای نسبی شهرستان آباده وجود ذخایر غنی معدنی می‌باشد به‌طوری‌که بخش معدن شهرستان آباده در مقایسه با شهرستان‌های استان فارس از نظر وجود مواد کانی از کیفیت خوبی برخوردار است. در حال حاضر ۲۵ واحد معدنی در شهرستان آباده فعالیت می‌نمایند که عمده‌ترین مواد معدنی موجود در این واحدها عبارتند از خاک نسوز، سنگ نما، خاکهای صنعتی، سنگ آهک و منگنز.

معادنی که در این شهر قرار دارند عبارت‌اند از:

معدن بزرگ خاک نسوز که از معادن نادر این ماده در خاورمیانه به‌شمار می‌رود. معادن زیادی از انواع سنگ‌ها مانند سنگ سفید، معدن گچ در حومه آباده، معدن گل چینی در ۹ کیلومتری آباده و معدن بزرگ کبالت.

 

شهرستان اِوز

اِوَز شهری در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان اوز است. اوز در ۳۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز در دشتی میان دو رشته کوه از دنبالهٔ کوه‌های زاگرس جنوبی واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۹۸۶ متر.

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش مرکزی شهرستان اوز در سال ۱۳۹۵ برابر با۴۰٬۷۳۱ نفر ثابت و ۱۵۵۰ نفر عشایر سیار بوده‌است.

سال شهرستان شدن: ۱۳۹۸

دژهای کلاته پرویزه عبدالقادری پس‌تنب و زیرجد برکهٔ سلفی که بر اساس مستندهای مهم و اعلام سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در زمان حکومت تیموریان ساخته شده‌اند، سد و چاه‌های تنگه عنوه، مسجد جامع، قلعه پرویزه و توپ نادری در کنار این قلعه، قدمت اوز را به سالیان دور و دراز می‌کشاند. از جمله آثار باستانی دیگری که در این شهر وجوددارند خانه‌های خشتی بسیار قدیمی با بادگیرهای بزرگ و زیبا هستند. علاوه بر آن به حمام قدیمی این شهر که معروف به حمام شهرداری است و آب‌انبارهای قدیمی از جمله به آب‌انبار ملامحمد کرامتی که قدمتی نزدیک به سیصد سال دارد، نیز می‌توان اشاره کرد. در ۳ کیلومتری اوز در روی کوه قلعه‌ای درست شده‌است، به نام قلعهٔ پرویزه (به زبان محلی: پَروِدَه) که در آن آثار زیادی وجود دارند. ازجملهٔ خانه‌های مسکونی خشتی اوز می‌توان به خانهٔ رئیس محمدسعید سوداگر و خانهٔ حاجی ملاعبدالرحیم کرامتی اشاره کرد.

 

شهرستان بختگان

شهرستان بختگان از شهرستان‌های استان فارس است. این شهرستان پیش تر بخشی از شهرستان نی ریز بود که در ۱۰ مهر ۹۸ به شهرستان تبدیل گردید. در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ این شهرستان ۳۲٬۲۲۴ نفر جمعیت داشت. مساحت این شهرستان ۳٬۳۹۷ کیلومتر مربع است. سال شهرستان شدن: ۱۳۹۸

پارک ملی بختگان با وسعت بیش از ۳۰۰ هزار هکتار در فاصله ۱۵ کیلومتری آباده طشک واقع شده و متشکل از دریاچه بختگان و جزیره نرگس است که با پوشش گیاهی متنوع و گونه‌های متفاوت جانوری و پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، درنا، اردک و غاز وحشی مکانی مناسب جهت بازدید گردشگران می‌باشد.

 

شهرستان بوانات

شهرستان بوانات یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر بوانات است. قومیت اکثریت فارس است بوانات دارای اب و هوای سرد و مدیترانه ایست. سال شهرستان شدن: ۱۳۷۴

شهرستان بوانات در شمال شرقی استان فارس و در فاصله ۲۴۰ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد که مساحت آن ۲/۴۹۹۲ کیلومترمربع می‌باشد. از شمال به استان یزد و شهرستان آباده، از جنوب به شهرستانهای ارسنجان و نی ریز، از غرب به شهرستانهای خرم بید و شهرستان پاسارگاد و از سمت شرق به شهرستان خاتم از استان یزد منتهی می‌گردد.

جمعیت شهرستان ۵۰٫۴۱۸ نفر است که در قالب ۱۵٫۸۷۴ خانوار می‌باشد.

با ارتقا بخش سرچهان این شهرستان به شهرستان سرچهان جمعیت شهرستان بوانات به ۲۷٬۲۸۹ تن کاهش یافت که درفهرست شهرستان‌های استان فارس رتبه ۳۵ را دارد.

زبان اکثریت قریب به اتفاق مردم شهرستان بوانات فارسی است و لغات و اصطلاحات فراوانی در ان استعمال می‌شود که حاکی از اصالت این زبان است. معدود روستاهای کوچکی (چنار سوخته، لقمان‌چشمه، دفر، بنک و چنار زاهدان) به زبان عربی و روستای کوپان به زبان ترکی هم صحبت می‌کنند. اما زبان اصلی کاربردی آنان فارسی است.

 

 

شهرستان بیضا

شهرستان بیضا از شهرستان‌های استان فارس به مرکزیت شهر بیضا است. این شهرستان پیش تر بخشی از شهرستان سپیدان بود که در ۱۰ مهر ۹۸ به شهرستان تبدیل گردید. بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، این شهرستان ۳۹٬۹۸۳ تن جمعیت داشت.

دهستان‌های هفت خان و بانش در این شهرستان قرار دارند. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و بانش است.

بِیضا شهری است تاریخی در استان فارس و مرکز شهرستان بیضا، در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غربی شیراز علت نامیدن این منطقه به نام بیضا (به عربی یعنی سپید)، وجود دژی بود که بدست پاپک با سنگ مرمر ساخته شده بود. پس از حملهٔ اعراب، این منطقه، بیضا؛ به معنی سپید نامیده شد. قدمت این شهر به بیش از ۸۰۰۰ سال می‌رسد. درسال‌های اخیر آثار تاریخی بسیاری در شهر تاریخی انشان کشف گردیده‌است و در زمان هخامنشیان از رونق بسیاری برخوردار بوده‌است.

بیضا منطقه‌ای سرسبز خوش آب و هوا است و کشاورزی و دامپروری پررونقی دارد. محصولات مهم آن گندم، جو، بُنشن، انگور، سیب و تره بار است. پرورش دام (گوسفند، گاو و شتر) و زنبور عسل در آن رایج است. گلیم بافی و قالی بافی از صنایع دستی آن به‌شمار می‌آید. قالی‌های آن با نقش‌های سالاری و محمدی صادر می‌شود. در بیضا انگورهایی می‌رویید که هر دانه آن ده مثقال بود، و سیبهایی بود که دور هریک از آن دو وجب بود. بیضا همچنین مار و عقرب و سایر حیوانات موذی داشت.

 

 

شهرستان پاسارگاد یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر سعادت‌شهر است. جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۳۰٬۱۱۸ تن بوده‌است.

پاسارگاد نام یک مجموعه آثار باستانی مشهور در منطقه است که مورد علاقه و توجه جهانیان به ویژه علاقه‌مندان به میراث ملل می‌باشد.

شهرستان پاسارگاد در میان دو رشته کوه از کوه‌های زاگرس واقع شده‌است. از مناطق سردسیر استان فارس است که مرکزیت آن سعادت شهر می‌باشند که بین مدارهای ۳۰ تا ۲۰ و ۳۰ عرض شمالی و ۴۵/۵۲ تا ۳۰/۵۳ طول شرقی از نصف النهار مبدأ قرار دارد.

ارتفاع شهرستان از سطح آب‌های آزاد حدود ۱۷۰۰ متر است. این شهرستان از شمال به صفاشهرو آباده - از غرب به شهرستان اقلید و مرودشت- از جنوب به شهرستان مرودشت و از شرق به شهرستان بوانات و ارسنجان مشرف می‌باشد.

دین مردم اسلام است و شیعه اثنی عشری هستند و به زبان‌های فارسی و تعداد اندکی به زبانهای ترکی و عربی صحبت می‌کنند.

شهرستان پاسارگاد از لحاظ قدمت تاریخی دارای پیشینه‌ای بسیار کهن است. آثاری از عصر نوسنگی در آن پیدا شده که به عصر هخامنشی بر می‌گردد.

مهمترین آثار دوران هخامنشی مجموعه پاسارگاد است که در ۲۱ کیلومتری شمال شهر سعادت شهر قرار دارد.

با توجه به تحقیقات انجام شده از کتب معتبر، این بخش در طول تاریخ نام‌های جدیدی را از قبیل: کمه (خانه شاه)، کهمر: (کوه مهر)، کمین: (کمینگاه سلاطین) کلیددک یا کلیلک: (کلید گشودن فتح دروازه فارس)، سعادت آباد و سعادت شهر در حال حاضر شهرستان پاسارگاد را به خود اختصاص داده‌است.

این شهرستان از لحاظ کشاورزی و دامداری یکی از مهم‌ترین مناطق استان فارس می‌باشد که بیش از ۶۵٪ مردم به این شغل اشتغال دارند. وجود زمین‌های حاصل خیز با بیش از ۲۳ هزار هکتار سبب تولید محصولاتی از جمله گندم، جو، ذرت، چغندر قند، صیفی جات، برنج کاری و حبوبات و ۵۳۶ هکتار باغات و محصولاتی از جمله انگور، بادام، گردو، انار موجب رونق باغداری گردیده‌است. از لطافت انگور این شهرستان در فارس‌نامه ناصری یاد شده‌است. سوغات شهرستان انگور، کشمش، بادام، گردو، رب انار، آبغوره شوریجات، حبوبات نیز می‌باشد. با توجه به مرتفع بودن، کوه‌های منطقه دارای آب و هوای مساعد می‌باشد.

 

شهرستان جهرم

شهرستان جهرم یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر جهرم است.جمعیت این شهرستان بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران برابر با ۱۸۶٬۲۶۹ تن بوده‌است. بیشتر اهالی جهرم شیعه و فارسی زبان می‌باشند.

شهرستان جهرم با وسعت ۳٬۹۲۶ کیلومتر مربع حدود ۳٫۲ درصد کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است. جهرم در جنوب استان فارس واقع شده که از شمال به خفر، از مشرق به زرین دشت و فسا، از جنوب به لارستان و قیر و کارزین و از مغرب هم به شهرستان فیروزآباد محدود است. شهرستان جهرم، شامل سه بخش مرکزی، سیمکان و کردیان است. نقاط شهری این شهرستان، شامل سه شهر جهرم، قطب‌آباد و دوزه می‌باشد. جهرم بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر نیمهٔ جنوبی استان فارس، دومین شهر بزرگ و سومین شهر پرجمعیت در کل استان و پنجمین شهر بزرگ جنوب ایران است. شهر جهرم به دلیل دارا بودن بالاترین شاخص‌های جمعیتی و توسعه‌یافتگی، مهم‌ترین گزینه برای مرکزیت سیاسی جنوب استان فارس در صورت تقسیم به‌شمار می‌رود.

آب و هوای جهرم، گرم و خشک و میانگین میزان بارندگی آن، حدود ۲۸۵ میلی‌متر در سال می‌باشد. میانگین دمای این شهر حدود ۲۰ درجهٔ سانتی گراد است. بیشینهٔ دما در تابستان به ۴۵ درجه و کمینهٔ دما در زمستان به ۵- درجه سانتی‌گراد می‌رسد. ارتفاع متوسط جهرم، حدود ۱۰۵۰ متر از سطح دریاست. بیشتر اهالی جهرم شیعه و فارسی‌زبان می‌باشند.

صنایع و کارخانه‌های موجود در این شهرستان بیش‌تر در ارتباط با محصولات کشاورزی راه اندازی شده‌است. کارخانه‌های مربوط به صنایع غذایی و کارخانه‌های تهیه مصالح ساختمانی مهم‌ترین کارخانه‌های این شهرستان را تشکیل می‌دهند. یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های آرد خاورمیانه و سیلوهای گندم کشور در این شهر قرار دارد.

کشاورزی و باغ‌داری در این شهرستان به صورت سنتی و نیمه صنعتی است اما به علت موقعیت خاص جغرافیایی، باغ داری پایه اصلی اقتصاد این شهرستان را تشکیل می‌دهد. در این میان، باغ‌های مرکبات و خرما از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. انواع مرکبات، خرما (خرمای شاهانی این شهر شهرت جهانی دارد)، گندم، جو، برنج، بنشن، تره بار از مهم‌ترین محصولات جهرم است. دام‌داری در ین شهرستان بیش‌تر بر روش سنتی صورت می‌گیرد، اما در اطراف شهر جهرم دامداری‌های مدرن جهت پرورش گاوهای نژاد اصیل یا الشتین اختصاص دارد. دام و فرآورده‌های دامی از تولیدات این بخش به‌شمار می‌آیند.

 

 

شهرستان خرامه

شهرستان خرامه یکی از شهرستان‌های استان فارس به مرکزیت شهر خرامه می‌باشد. این شهرستان از شمال با ارسنجان، از شرق با بختگان، از شمال غربی با مرودشت و زرقان، از غرب با شیراز، از جنوب با سروستان و از جنوب شرقی با استهبان و فسا همسایه می‌باشد. براساس آخرین سرشماری، این شهرستان ۵۴٬۸۶۴ جمعیت دارد.

 

خرامه با وسعت ۱٫۵۹۰ کیلومتر مربع و جمعیت ۶۱۵۸۰ نفر با ارتفاع حدود ۱۵۰۰ متر از سطح دریا در طول ۵۳ درجه و ۱۹ دقیقه شرقی و عرض ۲۹ درجه و ۳۲ دقیقه شمالی قرار دارد. با آب و هوای معتدل کوهستانی از دو بخش مرکزی و کربال و ۵ دهستان ،۲ شهر و۵۲ روستا تشکیل گردیده‌است.

شهرستان خرامه از ۸ سمت به شهرستان‌های استان متصل می‌باشد که یک شاهراه اصلی استان محسوب می‌گردد. از سمت جنوب و جنوب شرق به شهرستان فسا، از جنوب و جنوب غرب به شهرستان سروستان، از جنوب شرق به شهرستان استهبان، از شرق و شمال شرق به بختگان، از شمال به شهرستان ارسنجان، از شمال غرب به شهرستان مرودشت، شمال غرب به شهرستان زرقان و از غرب به شهرستان شیراز مرکز استان متصل گردیده‌است.

با استفاده از شواهد و اسناد معتبر قدمت شهرستان خرامه به ۱۵۰۰ سال قبل و به سال ۵۰۰ میلادی بر می‌گردد. در کتاب‌ها و سفرنامه‌هایی از جمله نزهت القلوب، فارسنامه ابن بلخی، المسالک و الممالک، آثار العجم، فارسنامه ناصری، شیراز نامه، معجم البلدان، تاریخ برگزیده و … نام خرامه و کربال مطالبی نوشته شده‌است.

اقتصاد شهرستان بر پایه کشاورزی خصوصاً برنج کاری و گندم و صیفی جات بوده که در سال‌های اخیر به دلیل خشک سالی و ایجاد سدهای متعدد در مسیر رودخانه کر برنج کاری کنارگذاشته شده و کشاورزی در منطقه محدود گردیده‌است.

 

 

شهرستان خرم‌بید

شهرستان خرم‌بید یکی از شهرستانهای استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر صفاشهر است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۵۰٬۵۲۲ تن بوده‌ است.

خُرَّم‌بید در شمال استان فارس بین شهرستان‌های آباده، اقلید، بوانات و مرودشت قرار دارد. مرکز این شهرستان شهر صفاشهر می‌باشد که از ادغام دو شهر قدیمی خرمی و دهبید به وجود آمده‌است. این شهرستان سردترین منطقه استان فارس است که گاهی اوقات دمای زمستانه آن به ۲۵- درجه سانتیگراد هم می‌رسد. اما تابستان‌های خنکی دارد. محصولات مهم کشاورزی شهرستان گندم، جو، سیب زمینی و چغندر قند است. یکی از منابع غنی سنگ مرمریت جهان در این شهرستان قرار گرفته که باعث رونق بیش از ۱۰۰ کارخانه سنگبری درمنطقه شده و سنگ این معدن به چین و ژاپن هم صادر می‌شود. از آثار تاریخی این شهرستان می‌توان به بنای باقی مانده از زمان بهرام گور و سد خرمبید اشاره کرد. کاروان سرای زیبا از زمان شاه عباس که به کاروان سرای عباسی مشهور است و روستای قصر یعقوب از روستاهای زیبای نزدیک است که دارای آب فراوان وزیبایی‌های خاص است.

 

 

 

شهرستان خفر

شهرستان خفر شهرستانی‌است در جنوب استان فارس به مرکزیت شهر باب‌انار. این شهرستان در سال ۱۳۹۸ تاسیس شد. این شهرستان دارای ۱٬۸۱۱ کیلومتر مربع مساحت و جمعیتی برابر با ۴۲٬۲۶۳ نفر (۱۳۹۵) است.

شهرستان خفر در مرکز استان فارس واقع است. شهرستان‌های سروستان و کوار در شمال این شهرستان، شهرستان فسا در شرق، شهرستان جهرم در جنوب و شهرستان فیروزآباد در غرب این شهرستان واقع شده‌اند. رود قره‌آغاج از این شهرستان می‌گذرد.

خفر دارای آب و هوای چهار فصل است به گونه‌ای که درختانی همچون انار، مرکبات، بادام، گردو، هلو، زردآلو، انجیر، سیب، ازگیل و زیتون در این منطقه رشد می‌کنند. خفر دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک می‌باشد. بیشتر بارش‌ها در این منطقه در نیمه دوم بهمن ماه روی میدهد. تابستان‌های خفر گرم و خشک و بدون بارندگی و زمستان‌های آن نسبتا سرد هستند. میانگین بیشترین دمای شهر باب‌انار، مرکز این شهرستان در تابستانها به ْ۲۹ و میانگین کمترینِ آن در زمستانها به ْ۱۲ می‌رسد و متوسط بارش سالانه آن نیز در حدود سیصد میلیمتر است.

مردم خفر مردم از قوم فارس و نژاد آریایی هستند و به زبان فارسی با لهجه محلی سخن می‌گویند.

 

شهرستان خُنج

شهرستان خُنج یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر خنج است. جمعیت این شهرستان بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۴۱٬۳۵۹ تن بوده‌است. این شهرستان دارای وسعتی بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر مربع و ۴۱٬۳۵۹ نفر جمعیت (آمار سال ۱۳۹۵) است. امکانات و صنایع این شهرستان شامل: شرکت نوشابه‌سازی خنج نوشینه، موزائیک سازی، ۲کارخانه سنگ‌شکن، سده گاز خنج، کارخانه خوراک دام، کارخانه قند خنج، نیروگاه ۱۰۰۰مگاواتی در دست ساخت و۲۵۰۰ هکتار نخلیات، ۳۰۰هکتار مرکبات و ۱۸رشته قنات، بیش از ۱۱۰۰ حلقه چاه است و دارای منابع عظیم گاز است.

مردم خنج به زبان اچمی صحبت می کنند. مردم خنج مسلمان هستند. . بوميان اصلي خنج اهل سنت و از پیروان امام محمد ادریس شافعی هستند.

 

شهرستان داراب

شهرستان داراب با قدمتی چندهزارساله در جنوب شرقی استان فارس قرار دارد. فاصله شهر داراب تا شیراز ۲۴۲ کیلومتر می‌باشد.

جمعیت این شهرستان در سرشماری سال ۱۳۹۵مرکز آمار ایران برابر با ۲۰۱،۴۸۹ تن بوده‌ است. و پنجمین شهرستان بزرگ استان است و بخش های داراب نیز جز بخش های بزرگ استان هستند.

داراب به شهرستان‌های زرین‌دشت، استهبان، نیریز، فسا لارستان و استان هرمزگان هم‌جوار است. وسعت شهرستان داراب حدود ۷٬۵۰۰ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا ۱٬۱۸۰ متر می‌باشد.

هم اکنون شهرستان داراب در جنوب خاوری استان فارس قرار دارد. این شهرستان از خاور با شهرستان حاجی‌آباداستان هرمزگان همسایه‌است. از شمال با شهرستان‌های استهبان و نیریز، از جانب باختر با فسا، و از ناحیه جنوب با شهرستان‌های زرین دشت و لارستان همجوار می‌باشد.

مردم علاوه بر کشت محصولاتی مانند گندم، جو، بنشن و پنبه، به باغداری نیز اشتغال دارند. فراورده‌های باغی آن نیز پرتقال، لیمو، نارنگی، گل محمدی لایزنگان. انگور، انار و خرماست. فرش‌بافی، با طرح کاشان، نیز در داراب رواج دارد. بافت فرش بیشتر در روستاهای نوایگان و تنگ طه انجام می‌گیرد و اعضای شرکت فرش نیز بیشتر از این روستاها می‌باشند. از نظر صنعت متأسفانه این شهرستان چندان پیشرفتی نداشته‌است و در این شهرستان دو کارخانه مهم یکی کارخانه سیمان و دیگر تولید لوله پلی اتیلن وجود دارد. نیروگاه فورگ داراب نیز از منابع تولید انرژی در این شهرستان است.

 

 

شهرستان رستم

شهرستان رستم یکی از شهرهای لرنشین استان فارس می‌باشد که در سمت شمال غربی این استان واقع شده‌است. مرکز این شهرستان شهر مصیری می‌باشد.

این شهرستان قلمرو طایفه بزرگ رستم از ایل ممسنی است و دارای دو بخش مرکزی و سورنا می‌باشد که پیش تر بخشی از شهرستان ممسنی بوده است. این منطقه از نظر آب و هوایی دارای سه نوع آب و هوای سرد و معتدل و گرم است. دارای سه جلگه بزرگ رستم ۱ و رستم دو و رستم سه است که دارای زمین‌های بسیار حاصلخیز می‌باشد. این شهرستان از شمال به استان کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به بوشهر، از شرق به شهرستان شیراز و از غرب نیز به استان کهگیلویه و بویراحمد منتهی می‌گردد. شهرستان رستم دارای کوه‌های بلند و برفگیر(رشته کوه زاگرس) و گیاهان جنگلی به ویژه گیاه بلوط می‌باشد که دارای خواص خوراکی، درمانی، رنگرزی، چرم سازی و غیره می‌باشد. این شهرستان از نظر گیاهان دارویی بسیار غنی است. در شهرستان رستم در یک نوبت و در تابستان کشت برنج صورت می‌گیرد که از بهترین و طبیعی‌ترین برنج‌های ایران می‌باشد. در زمستان به طور عمده گندم کشت می شود.

این شهرستان یکی از شهرستان‌های کهن استان فارس می‌باشد که دارای بیش از ۱۲۰ اثر باستانی می‌باشد. آثار شهرستان به سه بخش پیش از تاریخ (قبل از۵۵۰۰) تاریخی بعد از ۵۵۰۰ سال و اسلامی از ۱۴۳۰ سال به بعد تقسیم می‌شود. ۵۸ اثر این شهرستان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است. تمدن‌های بیش از تاریخ این شهرستان مربوط به عصر نوسنگی هزاره‌های پنجم تا هشتم پیش از میلاد می‌باشد قبل از ورود آریایی‌ها به فلات ایران تمدن‌های دیگر نیز در اقضی نقاط شهرستان رستم پابرجا بودند که می‌توان به تمدن بزرگ و با شکوه ایلام باستان اشاره کرد که آثار این تمدن در شهرستان رستم عبارتند از: نقش برجسته ایلامی گورنگون در روستای منگودرز بخش سه تلان است و در بالای کوهی نقش شده‌است.

شهر ایلامی چهار بازار می‌باشد از لوح نوشته‌های خزانهٔ تخت جمشید از چندین شهر باستانی در منطقه رستم یاد شده‌است که از جمله از شهرهای هوهنوری و یوناری می‌توان نام برد. جاده سنگ‌فرشی روزگار هخامنشی و ساسانی در این شهرستان به چشم می‌خورد؛ و یکی از در بندهای پرشیا پارس محسوب می‌گردید این شهرستان یکی از مناطق سوق الجیشی و استراتژیکی فارس به‌شمار می‌رود که می‌توان از لشکر کشی اسکندر مقدونی کراسوس سردار رومی والرین امپراتور روم نام برد.

 

 

شهرستان زرقان

شهرستان زرقان از شهرستان‌های استان فارس است. این شهرستان پیش تر بخشی از شهرستان شیراز بود که در ۱۰ مهر ۹۸ به شهرستان تبدیل گردید.

زَرقان (به پارسی میانه: زرگان) شهری است در استان فارس و مرکز شهرستان زرقان که در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال خاوری شیراز واقع شده‌است. زرقان دارای ۳ محله قدیمی از قبیل: محله حیدر (لورا) محله میان و محله جُلَهگون می‌باشد. زرقان از قدیم دارای سه محله به نام‌های محله حیدر (لردها) و محله میان و محله جلوگان (جلهگون) بوده‌است و دارای دو محله جدید به نام‌های محله شهریار و محله دوده می‌باشد. تا دهه ۳۰ شمسی اقلیتی یهودی نیز در زرقان زندگی می‌کرده‌اند که به خارج مهاجرت کرده‌اند.

شهر زرقان در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی شیراز و در مجاورت اتوبان شیراز به اصفهان قرار گرفته‌است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۶۰۰ متر است. پوشش گیاهی آن غالباً درختان نارون و چنار و زبان گنجشک و کاج و سرو و رِز (انگور) می‌باشد.

محصولات کشاورزی شهرستان زرقان عبارت‌اند از: گندم، جو، ذرت، انگور و کشمش، سیفی جات و سبزیجات.

 

 

شهرستان زرین‌دشت

شهرستان زرین‌دشت یکی از شهرستان‌های استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر حاجی‌آباد است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۷۳٬۱۹۹ تن بوده‌است.

 

آب و هوای این شهرستان گرم و خشک است، ولی با وجود سدهای آبی و دریاچه‌ها و برکه‌ها به طبیعت آن افزوده‌است.

دین مردم، اسلام و مذهبشان شیعهٔ دوازده امامی است.

زبان اصلی آن‌ها فارسی است.اما مردم چند روستای شهرستان زرین دشت ازجمله دروا،تل ریگی و گلوگاه به زبان ترکی قشقایی و نیمی از مردم شهر دبیران به زبان عربی سخن می‌گویند.

محصولات زراعی آن گندم، پنبه،جو،هندوانه،خیار،خربزه، کنجد، بادمجان می باشد.کاشت محصولات تابستانه مانند بادمجان و بامیه وانواع سبزیجات و میوه جات تابستانه هندوانه،خربزه و از این نیز رایج است.

محصولات باغی آن خرما، و زیتون است.

دراین محل، گوشت قرمز و طیور نیز تولید می‌شود.